Szczęśliwego Nowego Roku Drzew!

‚W tym roku (2024) święto Tu biSzwat (Rosz Ha-Szana la‚ilanot) przypada 25 stycznia, a seder – wieczorem 24 stycznia.‚W tym roku (2024) święto Tu biSzwat (Rosz Ha-Szana la‚ilanot) przypada 25 stycznia, a seder – wieczorem 24 stycznia.

Co znaczą słowa „Tu biSzwat”?

Tu biSzwat oznacza „15 dzień miesiąca szwat”. Tu – wyraża liczbę 15 w hebrajskim. Piętnasty dzień miesiąca szwat jest Nowym Rokiem Drzew (Rosz Haszana la’ilanot).
W księdze Wajikra czytamy: „Gdy przyjdziecie do ziemi [Jisraela] i będziecie sadzić wszelkie drzewo [rodzące] jadalny [owoc], będzie wam ten owoc wzbroniony – przez trzy lata będzie wam wzbroniony i jedzony nie będzie. A w czwartym roku wszelki jego owoc będzie święty [i jedzony tylko w Jerozolimie], na chwałę Boga. A w piątym roku możecie jeść jego owoc” (19, 23-25). Ponieważ, aby przestrzegać tego prawa i wiedzieć dokładnie, kiedy trzeba przynieść owoce do Świątyni, a kiedy można je już zjadać samemu, byłoby konieczne zapamiętanie daty zasadzenia każdego drzewa osobno, ustalone zostały zbiorowe „urodziny” wszystkich drzew na 15 dzień szwat.
Po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej praktyczne zastosowanie „urodzin” drzew przestało funkcjonować i dzień ten przekształcił się w święto o pomniejszym znaczeniu, podczas którego – współcześnie – sadzi się w Izraelu drzewa i w niektórych domach odbywa się uroczysta kolacja sederowa (przypominająca seder podczas święta Pesach), której zasady i przebieg zostały ustalone przez mistyczny nurt judaizmu w XVI wieku.

Istnieje wiele opinii w sprawie owoców, jakie powinno się jeść podczas kolacji. Najbardziej powszechny zestaw to oliwki, daktyle, winogrona, figi, granaty, jabłka, orzechy włoskie, migdały, karob czyli bukser, gruszki, wiśnie, nasiona słonecznika i fistaszki.
Wersja nieco skromniejsza, ale zgodna z księgą Dewarim, zawiera charakterystyczne produkty rolnicze Jisraela: „pszenicę, jęczmień, winogrona, figi, granaty, oliwki i miód” (8:8) („pięć owoców i dwa zboża Jisraela”). Oczywiście, winogrona można zastąpić rodzynkami, a zboża pojawiają się na stole w formie np. ciasta. Ziemia Izraela – uczą mędrcy – nasycona jest świętością, która nie sprowadza się wyłącznie do świata duchowego, ale objawia się także w formie fizycznej. Owoce, które rosną na tej ziemi, czerpią z niej wodę i minerały oraz jej świętość.
W Dewarim (Ks. Prawa Powtórzonego 8:7-8) czytamy:
„Bo Bóg, twój Bóg, przywiedzie cię do ziemi dobrej, ziemi ze strumieniami wód, źródłami i wodami głębin, tryskającymi na nizinach i w górach, ziemi pszenicy, jęczmienia, winorośli, fig, granatów, ziemi oliwek [dających] oliwę i miodu” („erec chita useora wegefen uteena werimon erec-zejt szemen udwasz”)

Siedem owoców (i zbóż) Jisraela (sziwat haminim) to:

chita – pszenica
seora – jęczmień
gefen (anawim) – winorośl
teena – figa
rimon – granat
zajit – oliwka
dwasz – miód palmy daktylowej (tamar)

(pj)