Powiedzmy to od razu: Douglas M. Kelley – norymberski psychiatra wysokiej rangi niemieckich dowódców nie odkrył psychologicznego wzoru nazisty, żadnego nazistowskiego “zarazka”. Doszedł do wniosku, że każdy z nas mógłby prześladować bliźnich. W badaniach mechanizmów radykalizacji i totalitaryzmów mówi się raczej o profilu ryzyka osobowościowego niż zunifikowanym profilu psychologicznym zbrodniarza. Wysocy rangą architekci nazizmu karmili… Czytaj dalej Norymberga – Jack El-Hai

Dlaczego Smocza? A dlaczego nie? Odpowiadanie pytaniem na pytanie jest jedną z cech charakterystycznych jidysz – języka żydowskiego życia codziennego w aszkenazyjskiej części diaspory. Stoi za tym i chucpa, i ostrożność co do intencji pytającego. Wszak w diasporze żyło się niejako “na kredyt” – od Pesach do Pesach, od pogromu do pogromu. Dla współczesnego autora… Czytaj dalej Smocza. Biografia żydowskiej ulicy w Warszawie – Benny Mer

Serhij Żadan uczy nas, jak inaczej opowiadać o wojnie. W kuchni odpowiednikiem jego pióra byłby wolnowar. Powoli, bez wrzenia, kipienia, pilnowania, niepostrzeżenie, z mimochodem wrzuconych do garnka składników otrzymujemy soczysty posiłek. Tylko dlaczego więźnie nam w gardle? “Przylatuje”, “nie przylatuje” – powtarzające się słowa, które w zwykłych okolicznościach mogłyby dotyczyć owadów, lub gości z zagranicy.… Czytaj dalej Arabeski – Serhij Żadan

Niektóre projekty nakręca hucpa. Tak właśnie było z “Gdynią”, o której “przyjezdnym nie przystoi pisać, bo nikt tutaj nie potrzebuje, by warszawiacy urządzali miasto.” A jednak. Stało się. I dobrze się stało. Z wielu ciekawych opowieści wybieram dwie, owszem – ulubione, którym nadaję własny tytuł – “Zderzenia”. Architektoniczne (przedwojenny “Bankowiec” i współczesny apartamentowiec), motywacyjne (co… Czytaj dalej Gdynia – Aleksandra Boćkowska

“Zatem do zobaczenia (ale nie musi to być w Wiedniu, może to być w listach).” Oto właśnie mamy przed sobą spełnienie tego życzenia. Mowa o romansie Mileny Jesenskiej i Franza Kafki. Dwóch niepełnych latach wyznaczonych datami spotkania (jesień 1919), początku korespondencji (kwiecień 1920), zerwania relacji (styczeń 1921). Milena skontaktowała się z Kafką w interesach. Był… Czytaj dalej Listy do Mileny – Franz Kafka

Mój ulubiony operowy plakat reklamujący “Skrzypka na dachu” ilustruje Tora, którą stroi się niczym oblubienicę. Ma sukienkę (tu akurat metalową) i własne ozdoby (tu keter Tora – korona Tory z dziewczęcych wianków). Nowy zwój wprowadza się do synagogi pod chupą (ślubny baldachim). Stąd welon. Zaś metalowy meil (płaszcz) to zwykła bańka na mleko – atrybut… Czytaj dalej Radość Soboty – Marta Grzywacz

Remontowana Kossakówka z dnia na dzień nabiera blasku (bo czy odzyskuje dawny, tego nie jestem pewna) – w każdym razie świetnie, że nie niszczeje, a tymczasem na księgarskich półkach z nowościami królują aż dwie biografie Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Z kolei w maju planowane jest wznowienie “Marii i Magdaleny”. Jest co czytać i będzie co sprzedawać w… Czytaj dalej Zgiełk serca – Małgorzata Czyńska

Bohater książki – Bruno Schulz – jeden z najwybitniejszych stylistów prozy polskojęzycznej XX wieku, intrygująco niepokojący malarz i rysownik. Autor książki – Jerzy Ficowski – znawca życia i twórczości Brunona Schulza. Powiedzieć, że na wskroś, latami był oddany swojemu bohaterowi, to nic nie powiedzieć! Ficowski napisał do Schulza list, w 1942 roku, gdy ten walczył… Czytaj dalej Regiony wielkiej herezji i okolice – Jerzy Ficowski

Książka ma wymowny podtytuł (“Powojenne wybory polskich Żydów”), oraz prosty, przejrzysty układ (rozdziały “Zostać”, “Wyjechać”, “Rozliczyć”, “Pamiętać”). Idealnie dobrane, okładkowe zdjęcie Racheli i Lolka Grynfeldów, zrobione w obozie dla dipisów. On pokazuje coś odległego (Amerykę? Palestynę?), ona szeroko się uśmiecha. Zostać w Polsce. Dlaczego? Z uwagi na silną polską tożsamość, wiarę w komunizm, oczekiwanie na… Czytaj dalej Nie koniec, nie początek – Anna Bikont

Osiemdziesiąt cztery lata temu w ciągu zaledwie dwóch dni Niemcy zgładzili w kijowskim wąwozie ponad 30 tysięcy Żydów. Babi Jar jest najbardziej znanym miejscem Holokaustu na Ukrainie. Trzy lata temu w Buczy, podczas inwazji Rosji na Ukrainę, Wojska Lądowe Federacji Rosyjskiej dokonały masakry kilkuset nieuzbrojonych ukraińskich cywilów. Miasto stało się symbolem zbrodni wojennych XXI wieku.… Czytaj dalej Kłopotliwe miejsce – Jonathan Littell, Antoine d’Agata