Czynności zakazane w Szabat

Popularny pogląd głosi, że w Szabat zabronione jest wykonywanie wszelkiej pracy. Jest to przeświadczenie błędne, ponieważ zakazane jest na przykład wyjście na ulicę z igłą w kieszeni, a dozwolone przesunięcie w domu ciężkiej szafy pod inną ścianę. Widać więc wyraźnie, że kryterium wysiłku wkładanego w wykonywaną czynność (które przesądza, czy czynność tę nazywamy pracą) nie obowiązuje w przypadku ograniczeń związanych z Szabatem.
Uzasadnienie zakazu wykonywanych w Szabat czynności jest inne.

W Torze – w Księdze Wyjścia (Szemot), znajduje się wydane Mojżeszowi przez Boga polecenie zbudowania na pustyni Namiotu Wyznaczonych Czasów (inaczej: Miszkan, czyli Przybytek), w którym miała zostać umieszczona Arka. Nakazując budowę tej przenośnej świątyni, Bóg polecił jednocześnie Mojżeszowi: „A ty powiedz synom Izraela: Ale przestrzegajcie Moich Szabatów. Bo to jest znak między Mną a wami na wasze pokolenia, abyście wiedzieli, że Ja jestem Bogiem, który was uświęca” (Ks. Wyjścia 31:13). Nieco dalej w tekście Tory znów pojawia się nakaz przestrzegania Szabatu i znów powiązany z budową Namiotu. Na podstawie tych dwóch fragmentów Tory wyprowadzony został wniosek, że czynności zabronione w Szabat, to czynności wykonywane właśnie przy budowie Namiotu Wyznaczonych Czasów. Ponieważ opis konstruowania i wyglądu Namiotu jest bardzo szczegółowy, można było te czynności dokładnie wyliczyć i zdefiniować.

Jest ich 39 rodzajów i nazywają się melachot (liczba pojedyncza: melacha). Istnieją także inne czynności zabronione, które zostały wywnioskowane z tych 39 kategorii. Te nazywają się toladot (potomkowie). Nie są to czynności wykonywane przy budowie Miszkanu, ale są to działania prowadzące do tego samego lub podobnego skutku. W Szabat nie wolno wykonywać prac należących do obu tych kategorii. Wszystkie je łączy jedna wspólna cecha: polegają na działaniach twórczych – kreujących rzecz nową, przetwarzających coś.

Melachot dzielą się na sześć grup według rodzaju czynności. Pierwsza grupa (1-11) obejmuje prace rolnicze związane z uzyskiwaniem chleba do Miszkanu i substancji organicznych do farbowania zasłon. Druga (12-24) – czynności konieczne do wytworzenia zasłon z materiału. Trzecia (25-31) – zasłon ze skóry. Czwarta (32-33) – czynności niezbędne do stawiania belek (kruszim) Miszkanu. Piąta (34-35) – do ustawiania ścian Miszkanu. Szósta grupa (36-39) obejmuje działania końcowe przy stawianiu Namiotu. Wymienia je Talmud w Traktacie Szabat 7:2 i w wersji poprawionej w Traktacie Szabat 75b.

Spójrzmy na ich listę. Na pierwszym miejscu wymieniamy czynność z kategorii melachot; następne szczegółowe prace i działania (wybrane przykładowo, bo nie są tu wymienione wszystkie!) należą do kategorii toladot:

  1. Obsiewanie pola zbożem – rzucanie jakichkolwiek nasion na ziemię w miejscu, w którym mogą zakiełkować, sadzenie roślin, ich podlewanie, wlewanie wody do wazonu, wyrywanie chwastów.
  2. Oranie pola – kopanie, zamiatanie powierzchni ziemi, robienie bruzd w ziemi, nawożenie, osuszanie gleby.
  3. Zbieranie plonów – zrywanie owoców, koszenie trawy, piłowanie gałęzi drzew, zrywanie kwiatów, zbieranie jagód, grzybów; ogólnie: oddzielanie jakichkolwiek roślin od źródła ich życia; także przenoszenie roślin.
  4. Wiązanie snopów zboża – zbieranie opadłych owoców, robienie wieńców, zbieranie chrustu. Zakaz dotyczy wyłącznie produktów natury, a nie przedmiotów wytworzonych przez człowieka.
  5. Młócenie ziarna – wyciskanie soku z owoców, wyjmowanie nasion ze strąków, dojenie zwierząt.
  6. Przewiewanie ziarna – rozdzielanie przedmiotów przez rozdmuchiwanie ich.
  7. Wybieranie – rozdzielanie, sortowanie przedmiotów, cedzenie płynów, moczenie warzyw tak, aby zanieczyszczenia wypłynęły na powierzchnię lub opadły na dno naczynia.
  8. Mielenie – mielenie kawy, pieprzu, piłowanie metalu, krojenie owoców lub warzyw.
  9. Przesiewanie przez sito – oddzielanie niepotrzebnych składników od pokarmu.
  10. Wyrabianie ciasta – mieszanie drobnych substancji spożywczych z jakimkolwiek płynem.
  11. Pieczenie – gotowanie, smażenie, topienie wosku, metalu.
  12. Strzyżenie – wyrywanie piór, obcinanie paznokci.
  13. Wybielanie (czyszczenie) – moczenie tkanin, wytrząsanie kurzu z ubrań, czyszczenie plam, rozwieszanie prania.
  14. Czesanie surowej wełny – młócenie lnu, czesanie peruki.
  15. Farbowanie – malowanie przedmiotów, robienie makijażu, także używanie lakieru do paznokci.
  16. Przędzenie nici – wyrabianie lin, naprawianie uszkodzonych.
  17. Przygotowywanie krosna do tkania.
  18. Robienie pętli.
  19. Tkanie – robienie na drutach, plecenie koszy.
  20. Rozdzielanie na pojedyncze nici – prucie, usuwanie nici z ubrania.
    21 i 22. Zawiązywanie i rozwiązywanie węzłów.
  21. Szycie – klejenie kawałków papieru, używanie zszywaczy do papieru.
  22. Rozdzieranie – papieru, materiału, oddzielanie przedmiotów sklejonych.
  23. Chwytanie zwierzęcia w pułapkę – zaganianie w miejsce zamknięte, zamykanie okna, aby ptak nie wyfrunął.
  24. Zarzynanie – jakiekolwiek zabijanie, zadawanie ran, siniaków.
  25. Obdzieranie zwierzęcia ze skóry.
  26. Solenie/garbowanie skóry – marynowanie, solenie mięsa, stosowanie roztworów chemicznych w celu przeróbki jakiegokolwiek materiału.
  27. Zaznaczanie linii – malowanie farbą, rysowanie atramentem, tuszem, zaznaczanie czymkolwiek na powierzchni przedmiotu, aby podzielić lub pociąć przedmiot na mniejsze części.
  28. Obcinanie zbędnych kawałków – rozsmarowywanie kremów na skórze, używanie mydła w kostce, zdrapywanie błota z butów, używanie papieru ściernego.
  29. Wycinanie właściwych kształtów – przycinanie skóry, tkaniny, papieru, ostrzenie ołówka.
  30. Pisanie – stawianie liter, wyszywanie, grawerowanie, drukowanie, pieczętowanie.
  31. Wymazywanie napisów – zdrapywanie, wycieranie, usuwanie chemiczne liter.
  32. Budowanie – kopanie ziemi, aby postawić fundament, wbijanie gwoździ, wiercenie, wylewanie cementu, naprawianie narzędzi, używanie parasola.
  33. Burzenie – rozbiórka czegokolwiek zbudowanego, jakakolwiek czynność odwrotna wobec działań budowania (patrz: punkt 34): np. wyciąganie gwoździ.
  34. Gaszenie ognia – zmniejszanie płomienia.
  35. Rozpalanie ognia – zapalanie zapałki, zapalniczki, dokładanie do ognia już płonącego.
  36. „Ostatnie uderzenie młotem” – wszystkie czynności, które mają za zadanie zakończenie wytwarzania jakiegokolwiek produktu: nadawanie połysku, ostrzenie noża, wygładzanie, przymocowanie uchwytu.
  37. Przenoszenie przedmiotów – pomiędzy strefami: prywatną a publiczną i transport czegokolwiek w przestrzeni publicznej na odległość większą niż 4 amot (około 2 metrów).

(opr. PJ)

Dodaj komentarz