17 stycznia 1945 roku 32-letni szwedzki dyplomata Raoul Wallenberg był widziany po raz ostatni. Aresztowany został przez Rosjan i słuch o nim zaginął.

Raoul Wallenberg był bohaterem: z narażeniem życia uratował tysiące Żydów węgierskich. Zjawił się w Budapeszcie latem 1944 roku, gdy Niemcy systematycznie mordowali ponad 400 tysięcy Żydów z Węgier. Codziennie z Budapesztu odjeżdżały pociągi do Auschwitz z około 12 tysiącami ludzi. Przy pomocy tymczasowych szwedzkich paszportów, łapówkami, szantażem, prośbami, groźbami, sprytem i odwagą działania Wallenberg ratował niewinnych ludzi przed potworną śmiercią w komorach gazowych Auschwitz-Birkenau.

Próby wyjaśnienia, co Rosjanie zrobili z Wallenbergiem – starania rodziny, organizacji humanitarnych, historyków, komitetu amerykańskiego kongresu, noblistów i dziennikarzy – do dziś, przez 75 lat, nie dały rezultatów.

• Na przełomie 1952-1953 Rosjanie przygotowywali pokazowy proces w Budapeszcie, w którym planowano oskarżenie Żydów o zamordowanie Wallenberga. „Podejrzanych” poddano torturom. Tylko śmierć Stalina w marcu 1953 roku powstrzymała proces.

• W roku 1957 Związek Radziecki wydał dokument stwierdzający, że Wallenberg przebywał w więzieniu KGB na Łubiance i że zmarł na zawał serca w lipcu 1947.

• W roku 1989 jego paszport, papierośnicę i kilka osobistych przedmiotów KGB zwróciło rodzinie, twierdząc, że znalezione zostały przypadkowo w piwnicach Łubianki.

• W roku 2000 szef rosyjskiej komisji śledczej stwierdził, że Wallenberg najprawdopodobniej został zastrzelony przez KGB, ale nie podał żadnych szczegółowych informacji.

• W roku 2016 w opublikowanym w Rosji „Tajnym Dzienniku” Sierowa, byłego szefa KGB, znalazła się lakoniczna informacja, że jego poprzednik na stanowisku – Abakumow, mówił mu, że rozkaz egzekucji szwedzkiego dyplomaty pochodził od Stalina i Mołotowa.

• W roku 2017 rosyjski sąd nie zgodził się z wnioskiem rodziny Wallenberga o ujawnienie przez organa służby bezpieczeństwa materiałów archiwalnych dotyczących jego śmierci. Rodzina odwołała się od decyzji sądu, ale odwołanie zostało odrzucone.

• W latach 2016 i 2018 Międzynarodowa Fundacja Raoula Wallenberga zwróciła się do prezydenta Putina z prośbą o udostępnienie informacji o losach Wallenberga i miejscu, gdzie mogą znajdować się jego szczątki, żeby „mógł wrócić do Szwecji i być tam pogrzebany”. Listy pozostały bez odpowiedzi.

A Władimir Putin wie.
Bo kto ma wiedzieć, jeśli nie prezydent lub premier Rosji od 20 lat, w dodatku o rodowodzie z KGB?

Czy uczestnicy obchodów 75 rocznicy wyzwolenia Auschwitz – które odbędą się za kilka dni w Jerozolimie – odważą się zadać Putinowi pytanie: „co Związek Sowiecki zrobił z bohaterem, który ratował ludzi przed śmiercią w komorach gazowych Birkenau długo wcześniej nim dotarła tam Armia Czerwona?”

Czy zdobędzie się na to prezydent Izraela – Reuven Rivlin?

Paweł Jędrzejewski

P.S.
Izraelski dziennikarz Eldad Beck napisał 13 stycznia na Twitterze: „75 lat temu Związek Sowietski aresztował Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, Raoula Wallenberga. To jest coś, do czego powinien odnieść się prezydent Putin w swoim wystąpieniu w Jerozolimie w przyszłym tygodniu”

Fot. Wallenberg w Budapeszcie w 1944. GETTY IMAGES