Pod jakimi warunkami wolno ściąć drzewo owocowe?

Tora w księdze Dewarim (20:19) wyraźnie zabrania ścinania drzew owocowych, tak więc ten, kto tak czyni, łamie zakaz biblijny. Co więcej, Kaf Ha-Chaim pisze (Jore Dea 116, seif katan 84), że ten, kto przekracza ów zakaz, naraża się na liczne poważne niebezpieczeństwa.

Omawiany przez nas zakaz jest jednak otoczony kilkoma warunkami. Po pierwsze, jeśli obecność drzewa owocowego powoduje jakąkolwiek szkodę innym, bardziej cennym drzewom w sadzie – np. jego korzenie pozbawiają glebę składników odżywczych – można je ściąć, by chronić drzewa rosnące wokół (Kaf Ha-Chaim, ibid.). Z kolei wg Rosza, wolno ściąć drzewo owocowe, jeśli chce się w ten sposób zyskać przestrzeń. Chida w Chaim Szaal (chelek 1, siman 22) wyjaśnia, że chodzi tu o ścięcie drzewa, by uzyskać przestrzeń niezbędną do zaspokojenia podstawowych potrzeb, takich jak budowa domu. Ale jeśli np. drzewo jedynie utrudnia dostęp światła słonecznego, a ścięcie drzewa zapewniłoby lepsze oświetlenie pomieszczenia, jest to zabronione. Zamiast tego Chida radzi od czasu do czasu przycinać gałęzie, by zmniejszyć dyskomfort. Tym samym ścięcie drzewa owocowego w celu rozbudowania domu lub pobudowania basenu albo kortu tenisowego byłoby zabronione (zob. Kaf Ha-Chaim, seif katan 85).

Ponadto Chida pisze, że jeśli zamierza się ściąć drzewo, by na jego miejscu wznieść dom, lepiej o ścięcie drzewa poprosić nie-Żyda niż zrobić to samemu – w ten sposób uczyni się zadość wszystkim opiniom.

Jeśli jednak ktoś koniecznie chce ściąć drzewo z powodów, które nie mieszczą się w zakresie potrzeb podstawowych – jak to powyżej opisaliśmy – może takie drzewo wykorzenić i posadzić na nowo w innym miejscu. Halacha na to pozwala, gdyż przesadzenie drzewa nie powoduje jego zniszczenia. (Zob. Kaf Ha-Chaim, seif katan 86).

Podsumowanie:

Nie wolno ściąć drzewo owocowego, chyba że powoduje ono szkodę drzewom je otaczającym lub potrzebna jest przestrzeń do zaspokojenia podstawowych funkcji życiowych, np. pod budowę domu. Jednak jeśli trzeba usunąć drzewo w celu wzniesienia domu, lepiej nie robić tego samemu, tylko nakazać to nieżydowskiemu ogrodnikowi. W przypadku, gdy nie ma się do czynienia z zaspokojeniem podstawowych potrzeb życiowych – jak rozbudowa domu czy budowa basenu albo kortu tenisowego – drzewa owocowego nie wolno ściąć, zamiast tego należy je przesadzić w inne miejsce.

Rabbi Eli J. Mansour – „Patah Eliyahu. The Daily Halacha”, s. 85-86, tłum. M. Łokietek