Święto Pesach – upamiętniające Wyjście ludu Izraela z niewoli egipskiej, zaczyna się SEDEREM – uroczystą wieczerzą, która odbywa się według sposobu zapisanego w „Hagadzie na Pesach”.

W ciągu jednego spotkania – domowego, rodzinnego, przyjacielskiego – cała filozofia judaizmu zostaje zsumowana, jak nigdy wcześniej i nigdy później w przebiegu kalendarzowego roku żydowskiego.

1. Tematem spotkania i rozmowy jest najważniejsze wydarzenie w historii ludu Izraela – moment, gdy tworzy się żydowski NARÓD.

2. Ten naród tworzy się w swoim dążeniu do WOLNOŚCI. Wolność jako szczególna wartość pozostanie już z Żydami i judaizmem na zawsze. Wolność pojmowana w sposób szczególny: która ma źródło w etyce. Bo wolność, to nie prawo do robienia tego, co się chce, ale sytuacja, w której nikt nie przeszkadza nam w czynieniu tego, co etycznie słuszne.  Dlatego wyjście z Egiptu prowadzi do otrzymania po 49 dniach TORY i DZIESIĘCIORGA PRZYKAZAŃ (Oświadczeń), które kładą fundament uniwersalnej, ogólnoludzkiej etyki.

Aby móc CZYNIĆ to, co etyczne, trzeba wiedzieć, co JEST etyczne. Pod górą Synaj wszyscy Żydzi słyszą: „Nie morduj, nie cudzołóż, nie składaj fałszywego świadectwa, szanuj rodziców” itd.

3. Tym, który prowadzi lud Izraela z Egiptu i daje mu Torę jest BÓG. BÓG nadaje transcendentny sens wszystkiemu, co wspomina się w trakcie pesachowego sederu. Czyni to narrację Hagady czymś wyjątkowym.

4. Podczas sederu pojawiają się najbardziej charakterystyczne elementy żydowskiej tradycji:

a. wszystko odbywa się z KSIĄŻKĄ (Hagada na Pesach) w ręku. KSIĄŻKA – cóż może być bardziej żydowskiego od książki?!

b. adresatem opowieści są przede wszystkim DZIECI: oznacza to, że funkcja, rola i cel sederu sięgają w PRZYSZŁOŚĆ, na którą mamy wpływ naszymi dzisiejszymi działaniami. Jesteśmy ją w stanie kształtować i to się udaje: historia Wyjścia z niewoli egipskiej od ponad 3 tysięcy lat jest znana każdemu kolejnemu pokoleniu Żydów.

c. w czasie sederu elementem podstawowym są pytania – odbywa się ZADAWANIE PYTAŃ. Przekazuje to charakterystyczny sygnał: świat jest zagadką, która trzeba rozwiązywać, aby go doskonalić.

d. seder jest POCHWAŁĄ BOGA I DZIĘKCZYNIENIEM BOGU za wyprowadzenie z niewoli egipskiej. Dlatego imię Mojżesza pojawia się w Hagadzie tylko raz. Kluczowe słowa wypowiada się już na początku sederu: „Byliśmy niewolnikami faraona w Egipcie lecz wywiódł nas stamtąd Haszem silną ręką i wyciągniętym ramieniem. A przecież gdyby Najświętszy, niech będzie błogosławiony, nie wyprowadził naszych Praojców z Egiptu, to wciąż i my, i nasze dzieci, i nasze wnuki bylibyśmy niewolnikami faraonów w Egipcie.”.

e. wszystko to odbywa się nad tradycyjnymi POTRAWAMI, z których każda ma symboliczne znaczenie. Wskazuje to na charakterystyczne dla judaizmu powiązanie duchowości z fizycznością, idei z materialnym konkretem, wiązanie emocji ze świata idei z elementarnym przeżyciem zmysłowym.

Jak wspomniałem, seder nie  może obejść się bez Hagady na Pesach.

Oto link do niej:

Hagada.pdf

1.33 MB

(opr. PJ)