Co to jest mezuza?

Mezuza to mały, podłużny pojemnik, wykonany najczęściej z metalu lub drewna, zawierający zwinięty w rulonik pergamin (klaf), na którym zapisane są ręcznie dwa fragmenty z Tory – obydwa z Dewarim (6, 4-9 i 11, 13-21), pierwszy nazywany Szema, a drugi Wehaja.
W pierwszej części tekstu zapisanego na pergaminie i wkładanego do mezuzy jest zawarty wyraźny nakaz umieszczenia fragmentu Tory na wszystkich „bramach i odrzwiach”. Dlatego mezuzę trzeba trwale przymocować do drzwi wszystkich pokoi i pomieszczeń w domu, z wyjątkiem łazienek i toalet. I – według prawa religijnego – trzeba to zrobić natychmiast po wprowadzeniu się do własnego domu czy mieszkania, a w wynajętym – nie później niż w ciągu dwudziestu dziewięciu dni.
Tekst na pergaminie musi być zapisany przez specjalnie wykwalifikowanego Żyda, którego zajęciem jest przepisywanie świętych tekstów, czyli przez sofera. Musi on być osobą fachową, bo zapis nie może zawierać najmniejszych nawet błędów i niedoskonałości, także sam pergamin, atrament, rozmieszczenie liter, ich kształt i kolor – podlegają specjalnym wymaganiom halachicznym.
Bezpośrednio przed umieszczeniem pierwszej mezuzy na framudze drzwi, wypowiadane jest błogosławieństwo: „Błogosławiony jesteś Ty, Bóg, nasz Bóg, Król Świata, który uświęcił nas Swoimi przykazaniami i nakazał nam przymocować mezuzę”.
Jaka jest funkcja mezuzy, jaki jest cel umieszczania mezuzot (lm. od mezuza) na framudze każdych drzwi?
Nie jest to z pewnością żaden „amulet” przynoszący powodzenie albo chroniący przed nieszczęściem. Gdy Żyd wchodzi do swojego mieszkania, widzi mezuzę – jej widok przypomina mu o tym, jak powinien zachowywać się w domu, wobec swoich najbliższych, i jak wypełniać przykazania dotyczące relacji pomiędzy nim a Bogiem. Gdy wychodzi z domu – też za każdym razem dostrzega mezuzę i przypomina mu ona o wymaganiach etycznych, jakie Tora stawia jego zachowaniu wobec ludzi i świata, który znajduje się po drugiej stronie drzwi jego domu.

Dlaczego mezuza montowana jest krzywo, a nie prosto?

Mezuza umieszczana jest zazwyczaj pod kątem w taki sposób, że jej górna część jest pochylona w stronę wnętrza pomieszczenia, na odrzwiach którego się znajduje.
Dlaczego pod kątem?
Dlatego, że istniały dwa poglądy dotyczące sposobu mocowania mezuzy: jedni twierdzili, że powinna wisieć horyzontalnie, inni – że wertykalnie. Aby zadowolić i jednych, i drugich ustalone zostało (wśród Żydów aszkenazyjskich), że najlepsze jest rozwiązanie stanowiące kompromis pomiędzy poziomem i pionem: pochylenie mezuzy, umieszczenie jej pod nieznacznym kątem.
Żydzi sefardyjscy umieszczają mezuzę pionowo.

Czy przy wyprowadzce z mieszkania mezuzy się zdejmuje, czy zostawia?

Zasada jest taka, że jeżeli nowymi mieszkańcami mają być Żydzi, mezuzę należy zostawić. Jeśli natomiast nie-Żydzi – należy zdjąć, ponieważ istnieje obawa, że mogliby oni – nie wiedząc, że są to przedmioty o znaczeniu religijnym – wyrzucić je po prostu do śmieci albo potraktować je w jakiś inny niewłaściwy sposób. Istnieje jednak od tej zasady bardzo poważny wyjątek. Wielki rabin krakowski, autorytet religijnego prawa żydowskiego – Mosze Isserles (Remu), żyjący w XVI wieku – zadekretował, że jeżeli usunięcie mezuz odebrane byłoby przez nowych lokatorów jako wyraz braku zaufania do nich, należy je zostawić – w imię zachowania dobrych stosunków między Żydami i nie-Żydami.

Dostałam dwie mezuzy z pergaminami i potwierdzeniem koszerności. Jednak te pergaminy są zabezpieczone woreczkiem foliowym i tak włożone do pudełeczka. Czy powinnam je wydobyć i zdjąć to foliowe zabezpieczenie? Dwie inne dostałam zalaminowane, myślę, że nadadzą się do bramy garażowej i do furtki, bo będą odporne na deszcz. Czy w słupku furtki należy wyżłobić wgłębienie?

Nie ma potrzeby wyjmowania pergaminów z folii. Na drzwiach niektórych pomieszczeń (np. sypialni) taka folia jest nawet zalecana.
Po pierwsze ważne jest, jaka to furtka. Furtka, na której umieszcza się mezuzę, musi mieć horyzontalną belkę łączącą w najwyższym punkcie oba słupki lub kolumny furtki. Jeżeli furtka ta ma jedynie dwa wertykalne słupki i drzwiczki, a nie ma belki nad nimi (lub jakiegoś odpowiednika belki, np. sklepienia), to mezuza nie powinna być na niej umieszczona. Z zasady nie należy robić w słupku furtki wgłębienia. Trzeba przymocować ją (jak się da najmocniej ) na powierzchni słupka. Jeżeli jednak istnieje uzasadniona obawa, że mezuza zostanie ukradziona – można zrobić wgłębienie w słupku furtki i włożyć tam mezuzę. Jednak zagłębienie to nie może być głębsze niż jeden tefach (7,62 cm). Natomiast gdy – z przyczyn technicznych – jest to trudne do wykonania, można mezuzę umieścić od strony wewnętrznej.