Dęcie w szofar w Rosz Haszana (pierwszego dnia miesiąca tiszri, w roku 2019 zaczyna się wieczorem 29 września) jest nakazane w Torze: „W siódmym miesiącu [tiszri], pierwszego dnia miesiąca, będzie święte zwołanie dla was. Żadnej czynności zakazanej pracy nie będziecie wykonywać. Będzie to dla was dzień dęcia [w szofar]” (Bemidbar 29, 1).
Dęcie w szofar i słuchanie jego dźwięku ma wiele znaczeń. Żyjący w X wieku n.e. mędrzec raw Saadja Gaon podawał, że dźwięk szofaru przywołuje pamięć o:
• stworzeniu świata (którego władcą jest Bóg, a władcę honoruje się dźwiękiem rogów i trąb)
• początku nowego roku, którego pierwszy dzień otwiera okres Dziesięciu dni skruchy; dźwięk szofaru stanowi więc przypomnienie, że jest to czas, w którym trzeba dokonać teszuwy
• objawienia przed górą Synaj, podczas którego rozlegał się głos szofaru
• słowach proroków, które brzmią podobnie ostrzegawczo, jak dźwięk rogu
• zburzeniu Świątyni, bo głos szofaru przypomina odgłosy trąb armii wrogów
• związaniu Jicchaka, bo szofar (róg barani) łączy się z historią, gdy Bóg wskazał Awrahamowi baranka, który zaplątał się swymi rogami w krzewy i został złożony na ołtarzu zamiast Jicchaka; tradycja utrzymuje, że zdarzyło się właśnie w Rosz Haszana
• lęku przed Bogiem, bo prorok Amos stwierdzał: „Czyż nie lękają się ludzie, gdy zabrzmi w mieście szofar?” (Księga Amosa 3, 6)
• lęku przed Dniem Sądu, któremu, jak dekretowi władcy, towarzyszy głos trąb
• wierze w odkupienie przez nadejście Mesjasza, bo prorok Jeszajahu mówi: „Stanie się tego dnia, że zatrąbią w szofar i przyjdą ci, którzy poginęli w ziemi asyryjskiej” (Księga Izajasza 27, 13)
• wierze w zmartwychwstanie zmarłych, bo prorok Jeszajahu mówi: „Wszyscy mieszkańcy świata i żyjący na ziemi, gdy podniosą znaki – ujrzycie, a gdy będą dąć w szofar – usłyszycie” (Księga Izajasza 18, 3).
W święto Rosz Haszana szofar słyszany jest 200 razy – po 100 razy w każdy z dwóch dni tego święta (o ile pierwszy dzień nie jest Szabatem); 30 dźwięków natychmiast po czytaniu Tory i Haftary, 30 – podczas powtórzenia Amidy, 40 – na zakończenie liturgii.
Trzy charakterystyczne dźwięki szofaru to: tekija – pojedynczy, długi, trwający od pięciu do dziesięciu sekund (tekija gedola jest jego szczególną odmianą, trwającą dłużej); szewarim – dźwięk przerywany, składający się z trzech krótkich, które trwają łącznie tyle, co tekija (porównywany jest metaforycznie do głosu złamanego serca); terua – dźwięk ostrzegawczy złożony z dziewięciu bardzo krótkich (staccato), porównywanych do głosu płaczącego serca.
Szofar może być wykonany z rogu każdego zwierzęcia, z wyjątkiem bydła domowego (Rosz Haszana 26a), jakkolwiek róg barani jest najbardziej odpowiedni (Miszna Berura 586, 1). Zgodnie z tradycją najczęściej używają go Żydzi aszkenazyjscy, a wśród Żydów sefardyjskich bardziej popularny jest szofar z rogu antylopy kudu. Jeżeli róg jest powyginany, nadaje się na szofar bardziej niż gdy jest prosty.
Tekija gedola:
Forum Żydów Polskich 