W najbliższą niedzielę (9 lutego) wieczorem zaczyna się jednodniowe święto Tu biSzwat.

Co znaczą słowa „Tu biSzwat”?

Tu biSzwat oznacza „15 dzień miesiąca szwat”. Tu – wyraża liczbę 15 w hebrajskim. Piętnasty dzień miesiąca szwat jest Nowym Rokiem Drzew (Rosz Haszana Lallanot).

W księdze Wajikra czytamy: „Gdy przyjdziecie do ziemi [Jisraela] i będziecie sadzić wszelkie drzewo [rodzące] jadalny [owoc], będzie wam ten owoc wzbroniony – przez trzy lata będzie wam wzbroniony i jedzony nie będzie. A w czwartym roku wszelki jego owoc będzie święty [i jedzony tylko w Jerozolimie], na chwałę Boga. A w piątym roku możecie jeść jego owoc” (19, 23-25).

Ponieważ, aby przestrzegać tego prawa i wiedzieć dokładnie, kiedy trzeba przynieść owoce do Świątyni, a kiedy można je już zjadać samemu, byłoby konieczne zapamiętanie daty zasadzenia każdego drzewa osobno, ustalone zostały zbiorowe „urodziny” wszystkich drzew na 15 dzień szwat.

Po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej dzień ten przekształcił się w święto o pomniejszym znaczeniu, podczas którego – współcześnie – sadzi się w Izraelu drzewa i w niektórych domach odbywa się uroczysta kolacja sederowa (przypominająca seder podczas święta Pesach), której zasady i przebieg zostały ustalone przez mistyczny nurt judaizmu w XVI wieku.

Mamy więc – podobnie jak w czasie Pesach – cztery kielichy wina, odczytywane są wersety dotyczące roślin w Izraelu, błogosławi się wino i owoce, które się też spożywa. Istnieje wiele wariantów przebiegu tej kolacji przy zapalonych świecach. Wspólne elementy to wino (białe i czerwone) i różne owoce:

• Pierwszy kielich wina – wino wyłącznie białe (symbolizuje zimę).
• Drugi kielich – 2/3 białego i 1/3 czerwonego (symbolizuje nadchodzącą wiosnę; istnieje także zwyczaj dodawania nie 1/3, ale tylko kropli wina czerwonego).
• Trzeci kielich – 1/3 białego i 2/3 czerwonego (symbolizuje rozkwitającą wiosnę).
• Czwarty – wyłącznie wino czerwone (oczywiście, symbol lata).

Błogosławieństwa przed wypiciem każdego kielicha wina: „Błogosławiony jesteś Ty, Bóg, Król świata, Stwórca owocu winorośli”. A przed zjedzeniem owocu: „Błogosławiony jesteś Ty, Bóg, Król świata, Stwórca owocu drzewa”.

Aby można było wypowiedzieć błogosławieństwo szehechejanu, trzeba jeść owoc, którego nie jadło się od dawna i najlepiej, gdy jest to owoc „sezonowy”, charakterystyczny dla pory roku: „Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, Bóg nasz, Król świata, że dałeś nam dożyć i utrzymywałeś nas, i doprowadziłeś nas do tego czasu”. Natomiast gdy będziemy jedli produkty roślinne, które nie są owocami drzew, błogosławieństwo brzmi: „Błogosławiony jesteś Ty, Bóg, Król świata, Stwórca różnych rodzajów pożywienia [gdy to, co spożywamy, jest przygotowane z mąki]/owocu ziemi [gdy są to inne produkty roślinne]”.

Istnieje wiele opinii w sprawie owoców, jakie powinno się jeść podczas kolacji. Najbardziej powszechny zestaw to oliwki, daktyle, winogrona, figi, granaty, jabłka, orzechy włoskie, tzw. chleb świętojański (karob czyli bukser), gruszki, wiśnie, nasiona słonecznika i fistaszki. Wersja skromniejsza, ale zgodna z Dewarim, zawiera charakterystyczne produkty rolnicze Ziemi Jisraela: pszenicę, jęczmień, winogrona, figi, granaty, oliwki i miód (8, 8). Oczywiście, winogrona można zastąpić rodzynkami, a zboża pojawiają się na stole w formie np. ciasta.

Wersja kabalistyczna jest znacznie bogatsza: zawiera albo piętnaście owoców, aby ich liczba odpowiadała dacie (15 dzień szwat), albo trzydzieści, bo wtedy dziesięć odpowiada liczbie sefirot w każdym z trzech światów: stworzenia, ukształtowania i działania (3×10=30).