Żydowskie nazwiska

PYTANIE: Skąd wśród nazwisk żydowskich nazwiska odnoszące się do nazw kamieni szlachetnych (Rubin, Szafir, Diament)?

ODPOWIEDŹ : Prawa – wydane i wprowadzone w życie w Austrii w latach 1781-1787 przez cesarza Józefa II (Das Patent über die Judennamen) – zmuszały Żydów do przyjmowania nazwisk niemieckich lub brzmiących z niemiecka. Dotychczas Aszkenazyjczycy obywali się bez nazwisk – używali imienia własnego z dodatkiem imienia ojca, często w formie zachowującej brzmienie hebrajskie i jednocześnie wymowę w jidysz, np. Awaraham ben Zewi lub Jicchak ben Josef.

Hebrajsko brzmiące nazwiska zostały zakazane. Urzędnicy cesarscy, dla ułatwienia sobie pracy, nadawali Żydom najczęściej cztery nazwiska: Weiss (biały), Schwartz (czarny), Gross (duży), Klein (mały). Na mocy prawa, Żydzi z rodu kapłanów (kohenów) i lewitów mogli domagać się nazwisk zgermanizowanych, ale wskazujących na ich status: Cohnstein, Katzman, Aronstein, Levinthal. Ogólnie: typowe nazwiska rodów kapłańskich to np. Cohen, Cohn, Katz, Kohn, Kogan, Kahane, Kahneman, Kaplan, Kahn, Kahana, Aaronson, Rappaport (od staroniemieckiego „rappe” – kruk). Z kolei takie nazwiska jak Lewi, Lewiński, Levine, Lewicki – sugerują pochodzenie z rodu Lewiego i przynależność do lewitów (pomocników kapłańskich) w Świątyni Jerozolimskiej. Ciekawym nazwiskiem jest Segal (Sigal, Sagal, Chagall), które pochodzi według niektórych teorii od hebrajskiego segan lewajja (przywódca lewitów), a według innych – od segan lekohen (pomocnik kapłański).

Części nadano nazwiska od nazw miejscowości, z których pochodzili, np. Prager (z Pragi), Posner (z Poznania), Krakauer (z Krakowa), Epstein (z miasta Eppstein w Hesji), Landau (z miasta Landau in der Pfalz), Shapiro (z miasta Speyer [Spira] nad Renem), Dreyfus (z miasta Trier [Trewir] w Nadrenii-Palatynacie), Horowitz (z miasta Hořovice w Czechach).

Na listach sporządzonych przez urzędy austriackie znalazła się także grupa nazwisk uznawanych za ładne. Nawiązywały one do nazw kamieni szlachetnych i kwiatów. Podobno za otrzymanie jednego z tych nazwisk wymagana była często łapówka. Poza pospolitymi – Goldstein, Silberstein, Bernstein, były takie nazwiska jak Lilienthal (Dolina Lilii), Edelstein (Szlachetny Kamień), Rozenthal (Dolina Róż), a także Saphir, Diamant, Rubin, Rubinstein, Krystall, które były prezentowane często jako nawiązujące do nazw dwunastu kamieni w napierśniku Najwyższego Kapłana (Świątyni Jerozolimskiej). Ponadto – jak piszą historycy – za łapówkę Żydzi mogli otrzymać nazwisko Kluger („mądry”) lub Frohlich („szczęśliwy”).

Odmowa zapłacenia łapówki mogła spowodować urzędowe przydzielenie wyszydzającego nazwiska. Stąd obecność takich nazwisk jak np. Borgenicht („nie pożyczaj”), Wanzreich („bogaty w pluskwy”), Niemand („nikt”), Affengesicht („małpia twarz) lub Eselkopf („ośla głowa”).

Trzeba także wymienić popularne nazwiska pochodzące od wykonywanych czynności – religijnych lub świeckich: np. Kuszner, Kusznir (kuśnierz), Szuman (szewc), Szulman (pracownik synagogi), Sofer (pisarz), Kantor (śpiewak – także Chazan), Gabbaj (asystent synagogalny).

Po edykcie cesarza austriackiego – dotyczącego urzędowego ustalenia nazwisk Żydów – podobne prawo wprowadzone zostało wkrótce w Prusach, a w roku 1808 na ziemiach na zachód od Renu – znajdujących się pod władaniem cesarza Napoleona.

(St.614.Prz.)

25 myśli na temat “Żydowskie nazwiska”

  1. Zastanawiam się nad nazwiskiem Zeman. Mój tata, po komunii świętej dostał jakiś dokument z tym nazwiskiem. Jednakże nazwisko trzeba było zmienić , pradziadek się zgodził, prababcia nie.
    Zatem ja nazywam się Seemann.
    Czy to też mogłoby wskazywać na żydowskie pochodzenie?

    Polubienie

  3. Jeżeli chodzi o nazwisko Segal, to „sgan” cohen znaczy dosłownie „zastępca”, czyli sgan cohen tzedek- zastępca kapłana, lub ten zaraz po nim.

    Polubienie

    1. Segal to obecnie znaczy to co Kukiz w Polsce. To, co zaprezentował sobą ten amerykański aktor, zwyczajnie nie mieści się w języku ludzi kulturalnych. Obawiam się, że położy się cieniem na wielu innych posiadaczach tego nazwiska… I owszem, został jednym z zastępców… Putina.

      Polubienie

  5. Moja rodzina od strony Ojca pochodzi z okolic Siemiatycz, których przed wojną w 70-80 proc. mieszkańców stanowili Żydzi. Ich głównym zajęciem był handel, skup i sprzedaż, puchu. Tam było centrum na pewno na Polskę, a być może nawet Europę. Tak własnie brzmi moje nazwisko (Puch). Czy może ono świadczyć o żydowskich korzeniach tej części rodziny? Jak mogę to sprawdzić? Z góry dziękuję za ew. odpowiedź, pzdr

    Polubienie

  6. Witam miałbym taką to prośbę czy Forum PJF jest w stanie mi pomóc i wziąć pod uwagę i przeanalizować nazwisko moje MAJSZYK gdyż mam takie przeczucie że w żyłach moich płynie błękitna krew a nikt ze strony matki i ojca nie jest mi wstanie wyjaśnić skąd nazwisko moje pochodzi z tego co sam znalazłem to w przykrej przeszłości narodu Izraelskiego nazwisko moje było zmienione kilkukrotnie ponoć wywodziło się z nazwiska Majszyh czy Masejk, tak że jak bylem małym dzieckiem to było Mi powiedziane że linią krwi wywodzę się z rodu Mojżesza i powiedziała mi to osobiście kobieta w bardzo podeszłym wieku która była Żydówka i przyleciała z Izraela do Polski

    Polubienie

  8. Moja Babunia ze strony Mamy miała rodowe nazwisko Śpiewak,
    jakie istnieje prawdopodobieństwo, że była to rodzina Żydowska?
    Babunia zmarła jak miałam roczek nie mam jak się dowiedzieć.
    Iwona

    Polubienie

  9. Pani Iwono – znana jest mi czysto polska rodzina „Spiewak” na Podlasiu k. Węgrowa. Eleonora Spiewak , córka Marianny Owsianko herbu Lubicz,(1816-1874 Węgrów) i bogatego gospodarza p. Spiewaka, była żoną szlachcica Stanisława Kwiat-kowskiego herbu Gryf (właściciel majątku Gaj koło Węgrowa). Nie wykluczam, że mógł istnieć Zyd o nazwisku „Kantor”, który
    po chrzcie przybrał nazwisko „Spiewak”, ale to tylko hipoteza. Radzę poszukać w księgach miejskich Węgrowa lub Siedlec.
    Pozdrawiam – Michał Grabowski z Niemiec (po matce rodem z Węgrowa, ojciec z Pomorza)

    Polubienie

    1. dużo dałbym za żydowskie nazwisko. bycie Żydem to najlepsze co może spotkać człowieka. dlatego zazdrośni niemcy chcieli ich zniszczyć bo nie potrafili im dorównać wyglądem, rozumem i kulturą

      Polubienie

      2. Choć wielu Żydów to ludzie utalentowani, co widać w rzemiośle, nauce i sztuce, to żydowskie pochodzenie nie mówiąc już o samym nazwisku, absolutnie tego nie gwarantuje. Także, żebyś nie poczuł się zawiedziony po zmianie nazwiska…

        Pracę nad sobą zacząłbym od przyzwoitej pisowni w języku ojczystym, choćby zaczynając zdanie wielką literą czy pisząc nią nazwy narodowości. I powstrzymał się od pisania bzdur w rodzaju: „Niemcy nie potrafili dorównać im wyglądem”. Co do reszty można dyskutować. A jeśli chodziło ci o urodę niemieckich kobiet, to było to uściślić. Tutaj Żydówki rzeczywiście dzierżą palmę pierwszeństwa… 😉

        Polubienie

  10. Proszę o pomoc w identyfikacji nazwisk: Kost, Wolfinger, Lubin. Oto nazwiska rodzinne, dwa pierwsze od strony ojca (Austria, Niemcy, Czechy) od strony matki Lubin (z Polski lub Litwy).
    Z góry dziękuję za pomoc.
    Pozdrawiam

    Polubienie

  11. Dzień dobry, w drzewie genealogicznym mam udokumentowaną konwersję z judaizmu na chrześcijaństwo w 1837 roku – moja prapra..babka miała na nazwisko Lederer. Miejscowość Rzyki koło Andrychowa, województwo małopolskie. Jej rodzice, to Berek Lederer i Rosa Lederer. Gdzie mogę dowiedzieć się więcej o ich pochodzeniu?

    Polubienie

  12. Witam. Szukam korzeni nazwisk Giza, Onisk, Ciok, Frey, Grabowska, Fiszer, Fiszlein, Żaboklicki, Pełka, Freytag, Mikuła, Powierza, Dzięcioł, Pękul, Sliwa, Mech, Kur, Ołdak, Dybkowska, Cudny, Tryc, Paź, Mystkowska, Koszewska, Karczewski, Wojno, Saks, Laszczka, Kesler, Napłoszek, Gałązka, Sztejerwald, Szwarc, Drewnowska, Matuszewska, Kaczmarek, Kacpura, Giziński, Tryfon, Gawrych, Muciewska, Koza itd. Głównie Jadów i okolice.

    Polubienie

    1. Dodam, że tata urodził się w Jadowie z matki Grabowskiej i ojca Gizy. Z kolei babcia Grabowska miała korzenie w rodzinie Dybkowskich vel Dupka oraz Fiszer/Cudny/ Fiszlein/Kessler/Kieschleryn/Kosman/Sztajerwald/ Dzięcioł/Śliwa/Mech/ Koza , a wcześniej Oniszk/ Grabska/ Nojszewska/ Szcześnik/Ciok (lata 1700/1890 Polska . Ze strony dziadka zaś Giziński vel Giza, Gawrych, Białous, Kacpura

      Polubienie

  14. Badając drzewo genealogiczne natrafiłem na informację o żonie 5x pradziadka Juliannie Tekli Kamienieckiej ur. 1802 r. (Mniów, Świętokrzyskie). Byli chrześcijańskim małżeństwem (przynajmniej pan młody), ale Julianna była córką Icka Szmulowicza Kamienieckiego i Szpryncy Zelikówny (jak zapisano w akcie ślubu). Skąd nazwisko „Kamieniecki”. Czy można gdzieś zdobyć więcej informacji o żydowskich przodkach?

    Polubienie

    1. Dzień dobry. Szukam swoich przodków. Spotykałam w spiskach żydowskich nazwisk „Kamieniecki”, nawet oglądam YouTube który prowadzi rabin Kamieniecki i jego córka w języku rosyjskim, którzy żyją w Ukrainie.

      Polubienie

  17. Czy większość dzieci umieszczonych w ochronkach prowadzonych przez zakonnice w czasie II wojny światowej to były dzieci żydowskie? I jeśli dziecko było żydowskie czy gdzieś przetrwała dokumentacja ?

    Polubienie

Dodaj komentarz