Chanuka już zaraz. Pierwsze zapalanie chanukowych świateł (w roku 2020) w czwartek, 10 grudnia wieczorem. Ostatnie – w piątek, 18 grudnia. Zaczynamy od jednej świecy (lub lampki oliwnej), a kończymy na ośmiu. Każdego dnia jedno światło więcej.

A teraz szczegóły:

Co zapalamy?
Zapalane mogą być lampki oliwne lub świece. Jeżeli wybieramy lampę oliwną, to w zasadzie każdy rodzaj oleju jest akceptowany, jakkolwiek olej z oliwek jest najwłaściwszy. Świece powinny mieć pojedynczy knot. Knot w świecy lub lampce oliwnej powinien być bawełniany (choć nie jest to bezwzględnie konieczne) i palić się równym, stałym płomieniem. Świece lub knoty muszą być ustawione prosto. Odległość pomiędzy nimi musi być nie mniejsza niż grubość palca. Nie wolno stosować świec o plecionych knotach. Nie wolno zapalać niczego od świec chanukowych ani stosować ich do oświetlania (np. czytanego tekstu). Świece w menorze powinny znajdować się na tym samym poziomie, a pojedyncza świeca, którą zapalamy inne (szamasz), powinna być wyraźnie oddzielona od reszty, aby nie wyglądała na świecę chanukową. Wkładamy do świecznika tylko tyle świec, ile ma się palić danej nocy (plus, oczywiście, szamasz).

Kto zapala?
Jest zwyczajem (ale nie wymogiem halachicznym), że każdy członek rodziny zapala własne światła. Wyjątkiem od tej zasady jest żona gospodarza domu, która wypełnia obowiązek zapalania – zapalając światła męża. Nie zapala ich więc, gdy obecny jest mąż – głowa domu. Wśród Żydów sefardyjskich istnieje zwyczaj, że jeden z członków rodziny zapala świece za całą rodzinę.

Gdzie zapalamy?
Przy wejściu do domu, jeżeli jest ono skierowane na przestrzeń publiczną. Jeżeli dom (mieszkanie) nie ma takiego wejścia, światła zapalamy na parapecie, który jest widoczny z ulicy.

Kiedy zapalamy?
Światła chanukowe zapala się albo o zachodzie słońca, albo wtedy, gdy na niebie pojawią się pierwsze gwiazdy. Oba te czasy zapalania świec lub lampek są halachicznie poprawne. Można je także zapalić później, ale wtedy, gdy członkowie rodziny jeszcze nie poszli spać i uczestniczą w zapalaniu. Światła chanukowe powinny zawsze palić się co najmniej pół godziny od pojawienia się gwiazd na niebie.

Jak zapalamy?
Według powszechnie przyjętej zasady: Pierwszego dnia wyjmujemy z pudełka dwie świece. Jedną wkładamy w miejsce, gdzie ma znajdować się szamasz (i jest zupełnie nieistotne, czy szamasz jest po środku chanukiji, czy na końcu świecznika), drugą w miejsce na świeczniku znajdujące się najbardziej z jego prawej strony. Wyjmujemy szamasz ze świecznika i zapalniczką albo zapałką zapalamy szamasz. Trzymając go w dłoni wygłaszamy trzy błogosławieństwa (podajemy je niżej) po czym jego płomieniem zapalamy świecę w chanukiji. Drugiego dnia umieszczamy szamasz w świeczniku, po czym wkładamy świecę znajdującą się najbardziej po prawej stronie (w to samo miejsce, w które wczoraj) i wyjmujemy z pudełka następną świecę i umieszczamy ją najbliżej po lewej stronie świecy zapalanej wczoraj. Zapalamy szamasz, wygłaszamy już tylko dwa pierwsze błogosławieństwa i zapalamy szamaszem dwie świece: najpierw tę nowo dodaną dziś, później tę, którą zapalaliśmy już wczoraj. Każdego dnia dodajemy kolejną świecę, posuwając się coraz bardziej w lewo i zawsze zaczynając zapalanie od tej nowo dodanej świecy, a później zapalając wszystkie pozostałe w kolejności od lewej do prawej, a więc zawsze kończąc na tej, która znajduje się najbardziej z prawej strony chanukiji.

A co w Szabat?
W Szabat musimy mieć specjalne, większe świece. W Szabat musimy zapalić świece chanukowe przed szabatowymi, bo po rozpoczęciu Szabatu (zapalenie świec szabatowych jest równoznaczne z jego początkiem) nie wolno rozpalać ognia. Ponieważ świece szabatowe zapala się na co najmniej osiemnaście minut przed zachodem słońca, świece chanukowe muszą palić się co najmniej przez te osiemnaście minut do zachodu słońca (oczywiście, można zapalić je nieco wcześniej), następnie trzydzieści minut do pojawienia się gwiazd i wreszcie trzydzieści minut po ich ukazaniu się na niebie. Czyli, zgodnie z halachą, świece chanukowe umieszczone w chanukiji w Szabat, muszą palić się przez co najmniej siedemdziesiąt osiem minut. Dlatego zalecane jest przygotowanie na ten dzień szczególnie dużych i wydajnych świec.

To w piątek. A co w sobotę?
W sobotę świece chanukowe zapala się dopiero po zakończeniu uświęcania Szabatu – w wieczór poszabatowy (Moci Szabat). Szabat kończy się wtedy, gdy trzy gwiazdy pojawią się na niebie. Zapalenie świec chanukowych może nastąpić po hawdali, ale istnieje także zwyczaj zapalania świec bezpośrednio przed hawdalą.

A błogosławieństwa?
Pierwszej nocy przed zapaleniem świateł chanukowych odmawia się wszystkie trzy błogosławieństwa. Przez kolejne noce pomija się trzecie z nich.
Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który uświęcił nas Swoimi przykazaniami i nakazał nam zapalać światła chanukowe.
Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, aszer kidszanu bemicwotaw, weciwanu lehadlik ner szel Chanuka.
…..
Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który uczynił cuda dla naszych ojców, w tamtych dniach, o tej porze.
Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, szeasa nisim laawoteinu, bajamim hahem bazeman hazeh.
…..
Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który dał nam dożyć i utrzymywał nas, i doprowadził nas do tego czasu.
Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, szechechejanu, wekijemanu, wehigijanu lazeman hazeh.

Po błogosławieństwach zapalamy światła chanukowej menory (chanukiji).

Uwaga: najpierw zapaliliśmy szamasz, po czym wygłosiliśmy błogosławieństwa. Używając szamasza zapalamy zawsze jako pierwsze światło nowe w tym dniu.
Po zapaleniu świateł wypowiadany jest przez wszystkich zgromadzonych tekst Hanerot Halelu (Te Światła), który objaśnia znaczenie tego rytuału:
Światła te zapalamy za cuda i za znaki, za wybawienia i za boje, które stoczyłeś dla naszych ojców w tamtych dniach o tej porze, przez swoich świętych kapłanów. Przez wszystkie osiem dni Chanuki światła te są święte. I nie wolno nam ich używać, lecz wyłącznie patrzeć na nie, aby dziękować i wychwalać Twoje wielkie Imię, za Twoje cuda i za Twoje wybawienie i za Twoje znaki.
Hanerot halalu anachnu madlikin, al hanisim, weal haniflaot, weal hateszuot, weal hamilchamot, szeasita laawotejnu bajamim hahem bazeman hazeh, al jedaj kohanecha hakedoszim. Wechol szmonat jemaj Chanuka, hanerot halalu kodesz hem, wejn lanu reszut lehisztamesz bahem, ela lir’otam bilwad, kedej lehodot ulehalel leszimcha hagadol al nisecha weal niflotecha weal jeszuatecha.

Chag Chanuka Sameach!

(pj)