W Torze czytamy: „I powiedzieli: Zbudujmy sobie miasto i wieżę, której szczyt będzie w niebie.” (Bereszit 11:4)

Midrasz wyjaśnia, że budowniczy wieży stwierdzili: „Nie zgodzimy się z tym, że Bóg ma władzę w niebie, a nam udziela władzy w niższym świecie. Wzniesiemy się aż do szczytów nieba i wydamy Mu wojnę”.

Z historii wieży Babel (Bawel) wynika, że próba stworzenia imperialnego, totalitarnego pomnika pychy ludzkiej („Baw-El” oznaczało najprawdopodobniej w języku babilońskim „bramę Boga”), która chce stworzyć sobie „imię” potężniejsze od Imienia Boga – prowadzi do upadku.

Budowa wieży Babel to historia WZNOSZENIA się po „szczyt, który będzie w niebie”. Czyli historia złudzenia, że człowiek może dotrzeć w rejony Boskiej wysokości, mocy, potęgi, władzy.

Odpowiedź na ambicję WZNOSZENIA się, zawiera dosłownie następny werset: „Wtedy zstąpił Wiekuisty, aby zobaczyć ono miasto i wieżę, które budowali synowie ludzcy” (11:5, tłumaczenie r. Izaak Cylkow)

Zstąpił. Czyli zniżył się z wysokości.

Motyw powtarza się w wersecie 11:7: „Zejdźmy i pomieszajmy tam ich język, aby jeden nie rozumiał języka drugiego” (tłumaczenie r. Sacha Pecaric)

Zauważa to rabin Moshe David Cassuto (1883–1951), pisząc: „Trudno jest przeoczyć ironię tego wersetu. Intencją budowniczych jest wzniesienie wieży, której wierzchołek będzie „w niebie”. (…) Jednak jest on tak daleko od niebios, że Bóg musi zejść na dół, aby ją zobaczyć„.

Spójrzmy, jak historię wieży Babel interpretuje midrasz: „Mimo że ludzie planowali początkowo wybudować całe miasto, potem skupili się tylko na wzniesieniu wieży. (…) Bóg zapewnił im niebywałe powodzenie, aby nie mogli powiedzieć: »Gdyby tylko pozwolił nam wybudować wieżę, moglibyśmy Go pokonać!«. Wkrótce wieża była tak ogromna, że wspinaczka na jej szczyt (…) zajmowała cały rok. Byli tak zapamiętali w swym wysiłku dokończenia budowy, że gdy cegła spadła i strzaskała się, wszyscy lamentowali: »Jakże trudno będzie ją zastąpić!«; jednak gdy człowiek zginął w trakcie pracy, nikt nie zwracał na to uwagi”.

Jak udowadnia rozwój wydarzeń – pycha wcale nie uwzniośla, ale zrzuca w przepaść. Idea budowy wieży jest przedsięwzięciem, które staje się fałszywym bogiem. Dlaczego? Bo najdrobniejszy element projektu okazuje się już ważniejszy od człowieka: cegły stają się istotniejsze od ludzi. Ludzie stają się tylko środkiem do celu, anonimową masą liczoną w tysiącach. Jak niewolnicy. Jak więźniowie obozów koncentracyjnych i gułagów. Jak żołnierze rzucani setkami tysięcy na pewną śmierć.

…………………..

Dwudziestowieczny tyran-morderca Józef Stalin planował zbudowanie w Moskwie Pałacu Rad (Dworiec Sowietow), którego wysokość wynosiłaby 415 metrów (150 pięter), razem z figurą Lenina na szczycie, której długość palca wynosiłaby 6 metrów, długość stopy – 14 metrów, a ciężar – 6 tysięcy ton. Ciężar ogólny budynku – półtora miliona ton. Byłby najwyższym budynkiem ówczesnego świata. Byłaby to świątynia antyreligijnych ideologii – komunizmu i marksizmu.

Drugi tyran-ludobójca Adolf Hitler, był w tym samym czasie twórcą pomysłu budowy Wielkiej Hali (Große Halle) w Berlinie zaprojektowanej przez Alberta Speera według szkiców samego zbrodniarza. Czytamy w Wikipedii: „Gdyby została wybudowana, byłaby największym budynkiem o charakterze zamkniętym na świecie. Budynek miał osiągnąć 200 metrów wysokości, 250 metrów obwodu kopuły, pomieścić 180 tysięcy ludzi i być szesnaście razy większy niż Bazylika św. Piotra w Rzymie.” Byłaby to świątynia antyreligijnych ideologii – nazizmu i rasizmu.

Ci dwaj ludobójcy najpierw porozumieli się, a później starli ze sobą w wojnie, z powodu której żadna z tych budowli nie powstała. Wojna ta, jak wiemy, kosztowała życie milionów ludzi.

(Opr. Paweł Jędrzejewski)

Obraz nad tytułem: Pieter Bruegel Starszy, Wieża Babel, 1563